Vandaag is het 50 jaar geleden dat de eerste mannen op de maan liepen. Om precies te zijn deze avond op 20 juli, 1969, zetten Neil Amstrong en Buzz Aldrin hun eerste stappen op de maan. Afgelopen week las ik het recent uitgebrachte boek van Basil Hero over de lessen van de mannen die op de maan hebben gewandeld. Basil was vooral geïnteresseerd in hun wijsheid en hun reflecties op de moed die ze destijds toonden.

Hij wilde weten hoe de reis de kijk op hun leven veranderde. Twaalf van de vierentwintig maanreizigers leven nog. Zij werden door Basil uitvoering geïnterviewd. Ik las met groeiende nieuwsgierigheid over hun leiderschapslessen. Hun vernieuwde perspectief op de aarde en de mensheid raakte me én … ik schrok ook van het effect van blinde ambitie op hun privé leven.

Blinde ambitie

Om met die laatste te beginnen. Toen president Kennedy zijn wens uitsprak om binnen tien jaar de eerste mens op de maan te laten lopen, werd dat ook een blinde ambitie van vele mannen. De ‘Eagles’ die de maanvluchten maakten waren 14 tot 16 uur per dag bezig met hun jarenlange voorbereidingen voor de missie naar de maan. Per kind hadden ze per week gemiddeld 10 minuten tijd. De vrouwen kregen een handboek waarin stond dat ze vooral geen gedoe moesten maken en de privé problemen niet moesten delen met hun man. Immers, verlies van focus kon dodelijk zijn. Bijna 60% van de stellen zijn gescheiden. Zowel voor de kinderen als voor de vrouwen was het emotioneel zwaar en voor velen niet vol te houden. Hulp was er niet. NASA focuste zich enkel en alleen op haar ambitie: binnen tien jaar een Amerikaan op de maan.

Een nieuwe kijk

Alle ogen waren gericht op het ontdekken van de maan. Maar wat me raakte in het verhaal van de astronauten is dat ze totaal onverwachts een volledig nieuwe kijk op de aarde kregen. Ze zagen vanaf een stille, kale, grijze, rotsachtige maan ineens hoe mooi groen en blauw en wit onze planeet is. Hoe vol leven, vol beweging. Hoe kleurrijk in een verder donker en kleurloos heelal. Ineens zagen ze het paradijs en zagen ze ook hoezeer wij mensen allemaal samenleven op die ene planeet. Onze aarde: ‘het kroonjuweel van het universum’. Maar ze zagen direct ook iets anders. Vanaf de maan gezien zagen ze ook hoe kwetsbaar onze aarde is en hoe bijzonder. Het is onze enige optie en we zijn hard op weg deze te verwoesten.

Leiderschapslessen

Hoe run je nu zo’n megaprogramma? Dr. Chris Kraft was NASA’s eerste directeur ‘vlucht’. Hij onderzocht de tien management principes waarmee het project jarenlang succesvol is aangestuurd.

De vier belangrijkste leiderschapslessen van de mannen op de maan:
1. Vind ‘bold’ leiders;
2. Stel een duidelijke missiedoel met een deadline;
3. Wacht niet op perfectie voordat je een besluit neemt;
4. Geef fouten direct toe: ze gebeuren!

Achteraf lijkt het misschien eenvoudig, maar het boek geeft een kijkje in de wereld van toen. Kennedy kreeg destijds de steun van ’the Congress’ om 20 miljard dollar te reserveren voor het programma. Zeker de eerste jaren speelde geld geen rol. Kennedy huurde daarna de juiste mensen in om de steun te verzilveren. Verder werden voornamelijk jonge ambitieuze mensen van school geplukt. Selecteren konden ze bij NASA als de beste, want voor hun testpiloten deden ze dat al jaren. Iedereen zat op een extreem stijle leercurve.

Organisatorisch gezien was het een platte organisatie met voldoende communicatie en goede ideeën kwamen snel bovengedreven. Maar wat mij echt trof in het verhaal is het belang van fouten toegeven. Iets dat in de luchtvaart als de norm wordt gezien, maar helaas deze dagen toch door sommige gerenommeerde bedrijven wordt ‘vergeten’. Bij NASA was er nog wel de brand van Apollo 1 en de tragische rol van de (incompetentie) leider destijds voor nodig. Deze leider accepteerde geen kritiek en creëerde een steeds grotere kloof met de werkvloer, maar was eigenlijk niet geschikt voor de baan. Na een vier maanden onderzoek, nieuw management en volledige stilstand van het programma werden nieuwe waarden als ’tough’ en ‘competent’ de nieuwe norm. Risico’s werden beter gemitigeerd en vanaf dat moment zouden fouten direct en serieus worden aangepakt. Nu, 50 jaar later, kennen we het resultaat. Helaas werd te laat een nieuw doel gesteld zodat ze de focus verloor van het publiek én die van de politiek na de eerste maanlandingen. Zelf heb ik dat vaker gezien na zulke megaprogramma’s. Er is daarna eerst weer een nieuwe balans nodig.

De leider voor en blijft achter

Deze filosofische uitspraak verwijst naar een oude wijsheid ooit geschilderd door Michelangelo. Alle grote voorgangers lieten zich leiden door een visioen, gingen hun weg en bleven uiteindelijk ‘alleen’ achter. Hun herinneringen leven nog altijd voort. Bereikten ze hun doel voordat ze stierven? Nee, heel vaak niet. Ze stelden zich een doel dat groter was dan zijzelf ooit konden bereiken. Zoals dat ook voor Kennedy gold. Pas na de moord op stapten Armstrong en Aldrin rond op de maan.

We staan op de drempel van een nieuwe ruimtevaarttijdperk. Met Jeff Bezos, Richard Branson, Elon Musk en vele anderen die dromen van een uitvalsbasis op de maan en zelfs een kolonie op Mars. Het plan B. Ik ga liever voor plan A: een leefbare planeet met één mensheid die elkaar respecteert en lief heeft.

#coaching
#leiderschap
#directieteam
#apollo 11
#maanlanding